GASTBLOG | Goede voorbeeld geven en de kracht van herhaling

Alles wat jij wilt weten over de taalontwikkeling van jouw kind

Wanneer je kind ongeveer anderhalf is, worden de eerste échte woordjes uitgesproken. Het duurt misschien even om te ontdekken wat je kind precies bedoelt met “Taat” en “Baan”, maar gaandeweg kom je er vanzelf achter dat je kind doelt op “Paard” en “Banaan”. Als ouder weet je vaak gauw genoeg wat je kind wanneer bedoelt, terwijl het gebrabbel voor de omgeving nog een groot raadsel is. Maar hoe zit dat nu eigenlijk met die eerste woordjes en wanneer gaat je kind over op het vormen van zinnen? En wanneer je kind 2 jaar is en nog steeds geen duidelijke woorden uitspreekt, moet je je als ouder dan zorgen maken? Kortom, hoe verloopt de taalontwikkeling van jouw kind eigenlijk en welke rol speel jij als ouder in deze taalontwikkeling? Marleen Weggemans is preventief logopediste bij de GGD en zij vertelt er alles over.

Taalontwikkeling en taalstimulering

Je zou het niet denken, maar rond de eerste verjaardag, begrijpt jouw kind al heel veel woorden. Marleen: “Gemiddeld begrijpt een kind van 14 maanden al 100 woorden. Met 15 maanden kan hij 1 tot 10 woorden zelf zeggen.” De woordopbouw is op deze leeftijd nog wel onvolledig en er komt hier en daar wat talent om het te ontcijferen van jou bij kijken. Maar er worden al wel degelijk de beginselen van woordjes gevormd. De GGD heeft een document met minimumspreeknormen van de spraakontwikkeling. Wanneer je kind hier (te) veel van afwijkt, kan het goed zijn om een logopedist in te schakelen. Marleen doet dit regelmatig: “Ik kom thuis of bijvoorbeeld op de peuterspeelzaal langs om mee te kijken. Ik observeer dan de onderlinge communicatie en de manier waarop jouw kind zich ontwikkelt.” Samen met jou of de pedagogisch medewerker kijkt Marleen dan welke vervolgstappen er ondernomen kunnen worden. “Soms zijn extra adviezen over taalstimulering voldoende. Dan vertel ik aan ouders hoe ze hun kind kunnen helpen met het leren van de taal. Dat is altijd advies op maat. Want je moet goed kijken hoe het kind zich ontwikkelt.”

Luisteren, herhalen en interactie

Een algemeen advies dat Marleen vaak geeft, is vooral om de ouder mee te geven om goed te kijken en te luisteren naar wat het kind probeert te zeggen. “Je kunt dit dan herhalen in de goede woorden, zodat je kind meekrijgt wat het woord is dat hoort bij datgene wat hij of zij bedoelt. Wanneer je kind alleen nog maar iets aanwijst of jou meeneemt naar iets kun jij dat benoemen. “Je wilt graag een banaan. Alsjeblieft een banaan” of “Jij hebt zin om met de auto te spelen. Hier is de auto”. Je kind hoort dan het woord en gaat het misschien na een tijdje ook zelf gebruiken. “Bij oudere kinderen die al wel woorden of zinnen zeggen kun je de uitingen die nog niet goed zijn op een juiste manier herhalen. Bijvoorbeeld wanneer je kind “wil naan” zegt, dan kun jij het op de juiste manier herhalen met “Jij wilt graag een banaan”.

Vooruitgang boeken in de taalontwikkeling, heeft volgens Marleen vooral te maken met het geven van het goede voorbeeld. Maar ook herhaling speelt een belangrijke rol. “Door het benoemen en herhalen krijgt je kind steeds de goede woorden te horen en gaat hij of zij meestal vanzelf die woorden ook gebruiken.” Ook zijn er andere leuke manieren om de taalontwikkeling van je kind te stimuleren. “Je kind voorlezen uit een prentenboek, samen liedjes zingen en taalspelletjes, zoals ‘Ik zie ik zie wat jij niet ziet’. Hiermee stimuleer je jouw kind om woorden uit te spreken en wordt de woordenschat te vergroot.” Marleen krijgt vaak de vraag of taalspelletjes op de tablet ook kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van taal en het vergroten van de woordenschat. “Ik heb daar gemengde gevoelens bij,” geeft Marleen toe, “Taal leer je het allerbest in interactie en dan leer je de taal goed gebruiken. Natuurlijk kun je best eens een taalspelletje of filmpje op de tablet doen. Maar het schermgebruik is wel een gevaar voor de interactie. Er wordt tegenwoordig veel minder samen gespeeld en samen gekletst. Ook is er minder concentratie omdat bij het swipen langdurige focus niet meer hoeft. Dus wat mij betreft het schermgebruik beperken, ook dat van de ouder. Heb echt contact, dat is veel waardevoller.”

(tekst gaat verder onder afbeelding)

Als er met de adviezen die zij geeft, toch nog onvoldoende vooruitgang is dan kan Marleen een kind doorverwijzen naar een vrijgevestigd logopedist of naar een KNO-arts voor het gehoor. Soms is er nader onderzoek door een uitgebreid team nodig, wanneer een kind bijvoorbeeld een TOS (=Taal Ontwikkelings Stoornis) heeft.

Meertaligheid en taalontwikkeling

Maar, hoe zit dat met de taalontwikkeling van je kind, wanneer jij als ouder een andere moedertaal hebt? Wanneer jullie thuis bijvoorbeeld Roemeens, Turks of Hebreeuws spreken? Dan kan het best lastig zijn, om steeds het ‘goede’ voorbeeld in het Nederlands te geven. “Het is een absolute rijkdom om meertalig op te groeien,” vindt Marleen. “Je leert extra woorden te gebruiken.” Daarnaast geeft een goede basis in de moedertaal volgens Marleen tegelijkertijd een goede basis voor het Nederlands. “Het is altijd goed dat jij als ouder in je moedertaal spreekt of de taal gebruikt die jij het best beheerst. Dit geldt ook voor dialect. En ook hier geldt: praat en benoem volop.” Wel raadt Marleen in het geval van meertaligheid aan om extra Nederlands aan te bieden via VVE.

Over Marleen Weggemans

Marleen (56) werkt vanuit de GGD als preventief logopedist. Dit houdt in dat ze ervoor zorgt dat de spraak- en taalontwikkeling van kinderen zo optimaal mogelijk verloopt. Ze is al ruim 30 jaar vol passie logopedist. En die passie voor het vak sijpelt door haar hele leven. Hoewel ze met veel liefde moeder en vriendin is, zie je ook altijd de logopedist aan de oppervlakte drijven. Alles wat met taal en taalontwikkeling te maken heeft, boeit haar. Ze vindt het ontzettend leuk om met taal te spelen, nieuwe woorden te leren of om te weten waar bepaalde woorden vandaan komen. Taal draait volgens Marleen om het kunnen uiten van gevoelens en emoties, maar ook van wie je bent of waar je voor staat. Dat je gehoord en gezien wordt. Dat is voor Marleen dan ook de grote drijfveer in haar werk, ervoor te zorgen dat elk kind zich gehoord en gezien voelt.